Gzyms jest jednym z najbardziej charakterystycznych elementów architektonicznych, które możemy spotkać zarówno w budowlach historycznych, jak i nowoczesnych. Stanowi nie tylko dekoracyjny, ale także funkcjonalny element fasady budynku. W tym artykule dowiesz się wszystkiego o gzymsach – ich zastosowaniu, rodzajach oraz jak wybrać ten odpowiedni dla swojego projektu.
Co to jest gzyms?
Gzyms to wysunięty, poziomy element architektoniczny, który pełni zarówno funkcję estetyczną, jak i praktyczną. W architekturze klasycznej gzymsy są częścią entablatury, umieszczanej nad kolumnami lub pilastrami. Jest to wystający element, który zazwyczaj biegnie wzdłuż dachu lub pod okapem, czasami również wzdłuż okien i drzwi.
Główna funkcja praktyczna gzymsu polega na odprowadzaniu wody deszczowej z dala od ścian budynku, co pomaga chronić elewację przed wilgocią. W kontekście estetycznym, gzymsy pełnią rolę dekoracyjną, nadając budynkowi elegancji i formalności. Mogą być bogato zdobione, zwłaszcza w architekturze baroku i renesansu, jednak spotyka się je również w prostszych formach w stylu nowoczesnym.
Rodzaje gzymsów
Różne style architektoniczne i okresy historyczne wprowadziły różnorodne rodzaje gzymsów. Oto kilka z nich, które są najczęściej spotykane:
1. Gzyms koronny: Jest najbardziej wypukłym i często najbardziej dekoracyjnym rodzajem gzymsu. Umieszczany jest na górze budynku, pod dachem, i pełni rolę kończącą elewację. W architekturze klasycznej często składa się z kilku poziomów stopni, zdobionych motywami roślinnymi lub geometrycznymi.
2. Gzyms międzykondygnacyjny: Oddziela poszczególne piętra budynku, dodając estetyki i rytmu fasadzie. Może być stosowany na różnych wysokościach, w zależności od projektu i stylu architektonicznego. W kamienicach często stanowi element dekoracyjny, zwłaszcza na wysokości parapetów okiennych.
3. Gzyms konsolowy: Podtrzymywany przez serie mniejszych, wystających elementów zwanych konsolami lub kroksztynami. Jest mniej wypukły niż gzyms koronny, lecz nadal pełni ważną rolę estetyczną. Konsolki mogą być bogato zdobione, dodając detalów fasadzie.
4. Gzyms nadokienny i naddrzwiowy: Jest to mniejszy, dekoracyjny element umieszczany nad oknami i drzwiami. Podkreśla architekturę otworów budowlanych, nadając im bardziej wyrafinowany wygląd. Może być gładki lub zdobiony różnorodnymi motywami, w zależności od stylu budynku.
Zastosowanie gzymsów w architekturze
Gzymsy mają szerokie zastosowanie w architekturze, a ich funkcja nie ogranicza się jedynie do estetyki. Pełnią również kilka praktycznych ról, które są kluczowe dla długowieczności budynków.
1. Ochrona elewacji: Jednym z głównych zadań gzymsu jest ochrona elewacji przed wodą deszczową. Odpowiednio zaprojektowany gzyms odprowadza wodę z dala od ścian, co zapobiega zawilgoceniu i niszczeniu murów.
2. Element dekoracyjny: Gzymsy są nieodłącznym elementem dekoracyjnym w wielu stylach architektonicznych. W architekturze klasycznej i barokowej mogą być bogato zdobione ornamentami, co dodaje budynkom majestatyczności i elegancji. Z kolei w architekturze nowoczesnej, gzymsy często mają prostsze linie, podkreślając minimalizm i funkcjonalizm projektu.
3. Definiowanie stref budynku: Gzymsy międzykondygnacyjne są używane do wizualnego oddzielenia poszczególnych pięter budynków. Tworzą one podziały, które nadają fasadzie rytm i proporcje, pomagając w lepszej organizacji i estetyce całego obiektu.
4. Ułatwienie konserwacji: Gzymsy również mogą ułatwiać konserwację budynków, szczególnie w przypadku starszych struktur. Oddzielają one różne części elewacji, co umożliwia łatwiejsze serwisowanie i naprawę poszczególnych elementów bez konieczności zajmowania się całą fasadą.
Jak dobrać odpowiedni gzyms?
Dobór odpowiedniego gzymsu może wydawać się skomplikowanym zadaniem, zwłaszcza gdy istnieje tak wiele różnych stylów, materiałów i technik do wyboru. Oto kilka kluczowych aspektów, które warto wziąć pod uwagę podczas wyboru gzymsu:
1. Styl architektoniczny: Pierwszym i najważniejszym kryterium jest styl architektoniczny budynku. Gzymsy powinny być zgodne ze stylem całego obiektu. Na przykład, bogato zdobione gzymsy lepiej pasują do architektury barokowej niż do nowoczesnych, minimalistycznych konstrukcji.
2. Materiały: Wybór materiałów zależy od estetyki oraz trwałości, jaką chcemy osiągnąć. Gzymsy mogą być wykonane z różnych materiałów, takich jak beton, gips, drewno, czy metal. Każdy materiał ma swoje zalety i wady pod względem wyglądu, kosztów i wymaganej konserwacji.
3. Wielkość i proporcje: Ważnym elementem jest również odpowiednie dobranie wielkości i proporcji gzymsów. Zbyt duże gzymsy mogą przytłaczać fasadę, natomiast zbyt małe mogą być niewidoczne i nie spełniać swojej funkcji dekoracyjnej. Proporcje muszą być dopasowane do wielkości budynku oraz poszczególnych jego elementów.
4. Funkcjonalność: Nie można zapominać o praktycznej funkcji gzymsu. Musi on być tak zaprojektowany, aby efektywnie odprowadzał wodę deszczową i chronił ściany budynku przed zawilgoceniem. Warto zatem zwrócić uwagę na odpowiedni kształt oraz profil gzymsu, który będzie w stanie spełnić te wymagania.
Dobór odpowiedniego gzymsu to proces wymagający uwzględnienia wielu czynników. Niezależnie od wyboru, dobrze dobrany gzyms może nie tylko poprawić estetykę budynku, ale również przedłużyć jego trwałość.
